Gero P. Weishaupt
                                                            Gero P. Weishaupt                                                                                       

Barbarossa-Urkunde

Zusammen mit dem Karlsprivileg (siehe dort) ist die Barbarossa-Urkunde vom 8. Januar 1166, wenig Tage nach der Heiligsprechung Karls des Großen veröffentlicht, die Hauptquelle für die feierliche Erhebung der Gebeine Karls des Großen und seiner Kanonisation (Heiligsprechung). Das Karlsprivileg, das eine Fälschung ist, ist in den Text der Barbarossa-Urkunde eingefügt (beide Texte werden hier getrennt voneinander wiedergegeben). 

Die Stadt Aachen steht in beiden Urkunden im Mittelpunkt. Es wird an den antiken Ursprung der Stadt erinnert (Granuslegende), auf die Gründung Aachens als Sitz und Haupt des Reiches durch Karl den Großen hingewiesen, die Auszeichung der Stadt durch die Grablege des Kaisers in dsr Pfalzkapelle hervorgehoben, die Bedeutung Aachens als Krönungsort betont und die besondere Rechtsfreiheit der Aachener Bürger unterstrichen. Aachen wird in beiden Urkunden als Haupt Frankreichs (caput Gallie) und Deutschlands (caput regni Theutonici) gepriesen. Durch die Kanonisation Karls des Großen ist Aachen zur sakralen Hauptstadt des Reiches  (sacra civitas) aufgestiegen, deren Pfalzkapelle, in der sich das Grab des Kaisers und dessen Thron befinden, die ersten Kirche des Reiches ist. 

Die Barbarossa-Urkunde mit dem in sie inserierten Karlsprivileg ist die Grundlage für alle weiteren Privilegien, mit denen die in Aachen gekrönten Könige die Stadt auszeichnet haben. Das Dokument ist die Gründungsurkunde Aachens als freier Reichsstadt. Die Stadt erhielt im Gefolge der Kanonisation Karls des Großen Markt- und Münzrecht. Im Gegenzug verpflichteten sich die Aachener Bürger zum Bau einer Stadtmauer, der sogenannten "Barbarossamauer", die entlang des heutigen Grabesringes verläuft. 

 

Text der Urkunde


In nomine sanctae et individuae trinitatis Fredericus divina favente clementia Romanorum imperator et semper augustus. Ex quo primitus divina ordinante clementia imperii Romani fastigia gubernanda suscepimus, voluntatis nostrae atque propositi summum desiderium fuit, ut divos reges et imperatores, qui nos praecesserunt, praecipue maximum et glorisosum imperatorem Karolum, quasi formam vivendi atque subditos regendi sequeremur et sequendo prae oculis semper haberemus; ad cuius imitationem ius ecclesiarum, statum rei publicae incolumen et legum integritatem per totum imperium nostrum servaremus.

Nunc vero electum et sanctissimum confessorem cum fatetur et veneramur in terris, quem in sancta conversatione vixisse et pura confessione et verum conessorem credimus coronatum in caelis. Inde est, quo nos gloriosis factis et meritis tam sanctissimi imperatoris Karoli confidenter animati et sedula petitione karissimi amici nostri Henrici illustris regis Angliae inducti, assensu et auctoritate domni papae Paschalis et ex consilio principum universorum, tam saecularium quam ecclesiasticorum, pro revelatione  exaltatione atque canonizatione sanctissimi corporis eius sollemnem curiam in natali domini apud Aquis Granum celebravimus, ubi corpus eius sanctissimum pro timore hostis exteri vel inimici familiaris caute reconditum, sed divina revelatione manifestatu ad laudem et gloriam nominis Christi et ad corroborationem Romani imperii et salutem dilectae consortis nostrae Beatricis imperatricis et filiorum nostrorum Frederici et Henrici, cum magna frequentia principum et copiosa multitudine cleri et populi in hymnis et canticis spritualibus cum timore et reverentia elevavimus et exaltavimus IIII. kal., ianuarii. His autem omnibus gloriose peractis, cum in praedicto loco, cuius ipse fundator extiterat,de ipsius loci libertate, institutis legum et pacis atque iusticiae, quibus totum orbem rexerat, diligenter inquireremus, ecce fratres eiusdem ecclesiae privilegium sancti Karoli de fundatione et dedicatione ipsius nobilissime ecclesiae et de institutionibus legum humanarum et civilis iuris eiudem civitatis nobis in medium protulerut, quod, ne vetuastas aboleret vel per oblivionem deperiret, nostra imperiale auctoritate renovavimus. Eiusdem vero privilegii tenor et institutio talis est: ...  (Es folgt an dieser Stelle  der in die Barbarossaurkunde inserierte Text des Karlsprivileges.

... (Der eigentliche Text Barbarossaurkunde wird sodann fortgesetzt:) Decrevimus etiam ex assensu et benevolentia omnium principum regni, qui ad hoc festem dedicationis convenerant, ut locum et sedem regiam pro murali praesidio contra omnes trubines episcopi duces, marchiones, comites, omnes principes Galliae, fideles regni, tueantur, semper locum hunc venerantes en honorantes. Decrevimus etiam, si qua iniuria aut versutia contra leges, quas statuimus, surrexerit, libero atu servo nocere temptaverit, Aquis ad hanc sedem regiam, quam fecimus caput Galliae, veniat, veniant iudices et defensores loci et cum equitate legis causae discernantur, status legis resurgat, iniuria condemnetur, illic iustitia reformetur. Nunc ergo, quia locum hunc maiestate regiae sedis domni apostolici decreto et nostra imperiali potentia, vestro quoque assensu exaltavimus, honestate vero huius templi et plurimorum sanctorum veneratione magnificavimus. decet nec incongruum videtur, quin ad hoc nimium meus figitur animus, ut peititomea, cuius vos non solum auditores, sed benevolos factores exoravi, aput vos obtineat, quatenus nonsolum clerici et laici loci hius indigenae, sed et omnes incolae et adventi  hic inhabitare volentes, praesentes et futuri, sub tuta et libera lege ab omni servili conditione vitam agant ac omnes pariter ex avis et attavis ad hanc sedem pertinentes , licet  alibi moram fatientes, ab hac lege,quam dictavero in praesentiarum, anullo successore nostro vel ab aliquo machinatore legumque subersore infringatnur, numquam de anu regis alicui personae nobili et ignobili in beneficio tradantur.
Acquieverunt universi domini et magni imperatoris Karoli petitioni et voluntati, qui ad hocsollemne dedictionsi ex diversis regnis confluxerant, ac bonum et acceptum coam deo et hominibus apostolici et imperatoris decretum astruxerunt et omnium graduum episcoporum, abbatum quoque banno corroborari et confimari hanc imperatoris petitione universi magni ac parvi acclamaverunt.

Laetetur igitur et exultet ineffabili gaudio Aquisgranum caput civitatum, venerablis clerus cum devotisimo popuo, quod in diademate regni ... in capite coronae positum quasi praelucidarum gemmarum splendore choruscat et illosingulari et corporali gaudet patrono, qui christianae fidei illustratione et legis, qua unusquisque vivere debeat, Romanum decorat imperium. Haec est enim mutatio dexterae excelsi, quo dpro Grano fratre Neronis fundatorem habet sanctissimum Karolum, pro pagano et scelesto imperatorem catholicum, cuius nos, quantum propitia divinitas concesserit, pietatis vstigiis inharentes venerabilem clerum Aquensem una cum eccleisa sacntissimae dei genitricis Mariae excellentissimo opere constructa et omnibus praedis eius necnonipsam civitatem Aquisgranum, quae caput et sedes regni Theutoniae est, una cum omnibus civibus eius tam minoribus quam maioribus sub nostram imperialem tuitionem suscepimus et omnem libertatem et iustitiam, quam sanctissimus Karolus eisque successores eis dederunt eis confirmamus, statuentes et lege perpetuo valitura confirmantes, ut omnes cives nostri Aquenses per omne Romanum imperium negotiationes suas ab omni thelonei, pedagii (?), curadiae (?), vestigalis eactione liberi absque omni impedimento libere exerceant et, sicut sanctissimus Karolus imperator instituit, indigenas huius civitatis sacre etliber enemo de servili conditione impetat, nemo libertate privare praesumat. Insuper omnes ad hanc sedem pertinentes nullus regum vel imperatorum, ubicumque morentur, alicui personae in foedum concedendi potesatem habeat. Ceterum, ut omnes sacratissime constitutiones beatissimi Karoli totius peraennitatis robur obtineant, praesentem inde paginam conscribi et aurea bulla signique nostri caractere signari iussimus.  ... 

Datum Aquis Grani anno dominicae incarnationis M°C°LX°VI°, indictione XIIII° VI idus ianuarii regnante domno Frederico Romanorum imperatore gloriosissimo, anno regni eius XIII°, imperio vero XI°.

Druckversion | Sitemap
© Gero Weishaupt